Wie in de geschiedenis terugkijkt, ziet dat de sociale
woningbouwsector teruggaat op één initiatief uit het jaar
1852.
Tijdens de opkomst van de industrialisatie en mechanisatie
trokken veel mensen naar de opkomende steden waar de
ontwikkelingen het meest merkbaar waren. De mensen werden
uitgebuit en in de overbevolkte steden sloegen zogenoemde
huisjesmelkers hun slag. Zij huisvestten mensen tegen
woekerprijzen in krotten, krappe kelderwoningen, schuurtjes en
ga zo door. Er zijn extreme voorbeelden bekend van grote
gezinnen die gezamenlijk slechts één kamer als woonruimte tot
hun beschikking hadden. Van ondergrondse riolering, stromend
water, frisse bedden of badkamers was nog geen sprake. De
gebrekkige hygiëne maakte dat cholera-epidemieën snel om
zich heen konden grijpen. Sociale onrust was het gevolg.
Tegen deze achtergrond nam de stedelijke elite eerst in Londen,
later ook in Parijs en Berlijn in de eerste helft van de
negentiende eeuw het initiatief om goede en betaalbare
woningen aan te bieden. De Nederlandse predikant Ottho
Heldring (1804-1876) merkte deze buitenlandse initiatieven op.
In een boek over armoede uit 1844 riep hij op tot navolging in
Nederland.
Een aantal van zijn Amsterdamse vrienden, onder wie de
doopsgezinde bankier C.P. van Eeghen (1816-1889), gaven
hieraan gehoor. Zij richtten in 1852 de eerste Nederlandse
woningbouwvereniging op: de ‘Vereeniging ten behoeve der
Arbeidersklasse te Amsterdam’. De vereniging gaf aandelen uit
van het toen kapitale bedrag van 2.000 gulden (omgerekend
ongeveer 20.000 euro nu). Dit geld werd geïnvesteerd in goede,
goedkope (betaalbare) woningen. De eerste werden
gerealiseerd op de grond van een voormalig kantoor van de
Oost-Indische Compagnie op het eiland Oostenburg. Ze
moesten ‘eene matige rente opbrengen. In het werk van de
woningbouwvereniging stonden begrippen als ‘reinheid’,
‘zindelijkheid’, ‘huiselijkheid’ en ‘zedelijkheid’ centraal.
Zo ontstond de eerste aanzet voor de Volkshuisvesting in
Nederland. Vervolgens duurde het nog tot 1901 voor de eerste
Woningwet in Nederland van kracht werd. Deze woningwet is in
1962 en vervolgens in 1992 is deze woningwet aangepast en
uitgebreid.
Bron: Canon Volkshuisvesting
